Η ηλικία της ταυτότητας δεν ανταποκρίνεται και στη βιολογική ηλικία. Η βιολογική ηλικία καθορίζεται και από τη γενική κατάσταση των διαφόρων οργάνων του σώματος. Η γήρανση του δέρματος δεν είναι παρά μια όψη της γενικευμένης γήρανσης αλλά που είναι ορατή στους γύρω μας. Μπορεί να έχει διαφορετική μορφή από το ένα άτομο στο άλλο, καθώς και σε διαφορετικές περιοχές του σώματος.
Όσον αφορά το πρόσωπο, οι ρυτίδες είναι η απόλυτη έκφραση της γήρανσης. Το δέρμα χάνει σταδιακά την ελαστικότητά του και οι οφειλόμενες στην επαναλαμβανόμενη δράση των μυών του προσώπου πτυχώσεις του δέρματος γίνονται μόνιμες.
Η λέπτυνση του δέρματος είναι η πρώτη εκδήλωση της γήρανσης. Η έναρξή της διαφέρει από άτομο σε άτομο. Η απώλεια της πυκνότητας του δέρματος είναι 6% κάθε 10 έτη. Η απώλεια της ελαστικότητας, της σφριγηλότητας, και της ενυδάτωσης, καθώς και η εμφάνιση των ρυτίδων οφείλονται στην άνιση απώλεια των διαφορετικών μακρομορίων του δέρματος (κολλαγόνων, ελαστίνης, υαλουρονικού οξέος).
Τα αίτια της γήρανσης του δέρματος είναι πολλαπλά. Διακρίνονται σε γενετικά, ορμονικά και αυτά που οφείλονται σε εξωγενείς παράγοντες.
Η γενετική γήρανση του δέρματος
Έχει άμεση σχέση με την ηλικία, είναι φυσιολογική και αναπόφευκτη. Το δέρμα γερνά σύμφωνα με το βιολογικό ρολόι του ατόμου αρχίζοντας από το 25ο έτος της ηλικίας. Επιστήμονες προσπαθούν να εντοπίσουν το γονίδιο που είναι υπεύθυνο για τη γήρανση και να παρέμβουν αν είναι δυνατόν.
Η ορμονική γήρανση
Εμφανίζεται κυρίως στις γυναίκες στην περιεμμηνοπαυσιακή περίοδο και στην εμμηνόπαυση και επιδεινώνει τη γενετική γήρανση.
Τα φαρμακευτικά σκευάσματα υποκατάστασης των ορμονών πρέπει να δίνονται με ιατρική συναίνεση και μετά από ώριμη σκέψη των πιθανών επιπλοκών.
Εξωγενείς παράγοντες
Η γήρανση που οφείλεται σε εξωγενείς παράγοντες είναι αναστρέψιμη, καθώς μπορούμε να την προλάβουμε και να την καθυστερήσουμε. Το δέρμα γερνά σύμφωνα με την ένταση και τη στάση απέναντι σε διαφόρους παράγοντες, όπως θα αναλύσουμε.
Η ηλιακή ακτινοβολία είναι υπεύθυνη σε πολύ μεγάλο βαθμό, γι αυτό την αποκαλούμε φωτογήρανση.
Οι ελεύθερες ρίζες οξυγόνου ή αλλιώς οξειδωτικό στρες υπό φυσιολογικές συνθήκες παράγονται από τα κύτταρα και εξουδετερώνονται από τα φυσικά συστήματα άμυνας του οργανισμού. Λειτουργούν σαν βραδυφλεγείς βόμβες, έχουν μεγάλη ενέργεια και μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές βλάβες στα κύτταρα ακόμα και θάνατο των κυττάρων. Η έκθεση στον ήλιο αυξάνει σημαντικά την παραγωγή τους.
Έτσι τρόποι και προϊόντα που μειώνουν την παραγωγή των ελευθέρων ριζών και παρεμβαίνουν στην επίδρασή τους στο δέρμα λειτουργούν εναντίον της γήρανσης. Το κάπνισμα αλλοιώνει το κυκλοφορικό σύστημα στο επίπεδο της κυκλοφορίας και επιταχύνει τη γήρανση γιατί αυξάνει την παραγωγή ελεύθερων ριζών και μειώνει την παραγωγή οιστρογόνων. Η διατροφή είτε πρόκειται για ποιοτικό ή ποσοτικό επίπεδο επηρεάζει τη γήρανση. Το αλκοόλ ή γλυκόζη σε μεγάλες δόσεις επηρεάζουν αρνητικά. Η διατροφή που περιλαμβάνει λιπαρά οξέα, βιταμίνες με αντιοξειδωτική δράση και ιχνοστοιχεία βοηθά θετικά. Πρέπει να τονιστεί ότι η μεσογειακή διατροφή στηριζόμενη στο ελαιόλαδο παρουσιάζει ιδιαίτερη αντιοξειδωτική επίδραση στο δέρμα.
Για να καταλάβουμε καλύτερα τη δράση όλων αυτών των παραγόντων πάνω στο δέρμα πρέπει να αναφέρουμε κάποια βασικά πράγματα για το δέρμα που είναι το μεγαλύτερο όργανο του σώματος μας. Το δέρμα αποτελείται από την επιδερμίδα και το χόριο. Η επιδερμίδα είναι ένα φράγμα προστασίας του δέρματος από την εξωγενή καταπόνηση. Με την πάροδο της ηλικίας η πυκνότητα της ζωντανής επιδερμίδας μειώνεται και εμφανίζεται ατροφία και μείωση των κυττάρων και των στιβάδων της επιδερμίδας, καθώς και μείωση του μεταβολισμού των κερατινοκυττάρων, άρα επιβράδυνση της ανανέωσης της επιδερμίδας, μείωση της σύνθεσης της μελαμίνης και άναρχη κατανομή των μονοκυττάρων, γεγονός που προκαλεί την εμφάνιση των κηλίδων. Το χόριο αποτελείται από ίνες κολλαγόνου και ελαστίνης, καθώς και πρωτεογλυκόνες που είναι υπεύθυνες για τη στήριξη του δέρματος, την ελαστικότητα, την ενυδάτωση και την ανεκτικότητά του.
Με την πάροδο της ηλικίας γίνεται μείωση του αριθμού των ινοβλαστών, μείωση της σύνθεσης και της ποιότητας των μακρομορίων του, αλλοίωση του αγγειακού δικτύου γιατί η μκροκυκλοφορία έχει υποστεί αλλοίωση με αποτέλεσμα η χροιά του δέρματος να γίνεται ωχρή και πιό θαμπή. Επίσης, μείωση της έκκρισης σμήγματος και αραίωση της πυκνότητας των ιδρωτοποιών αδένων έχοντας σαν αποτέλεσμα τη μείωση της παραγωγής ιδρώτα, έτσι ώστε το δέρμα γίνεται ξηρό και τραχύ. Λόγω του ηλίου γίνεται αύξηση της σύνθεσης κακής ποιότητας ελαστίνης και επιτάχυνση της μείωσης της σύνθεσης του κολλαγόνου.
Οι προσπάθειες που γίνονται για μείωση όλων αυτών των εξωγενών παραγόντων γήρανσης και τα μέτρα που παίρνονται για ρύθμιση της κυτταρικής λειτουργίας βελτίωση της κυκλοφορίας του αίματος που αποσκοπούν σε υγιές λαμπερό και ανανεωμένο δέρμα εντάσσονται στα πλαίσια της επιστήμης της αντιγήρανσης.
Πρόληψη
Ο βασικότερος κανόνας αντιμετώπισης της γήρανσης είναι η πρόληψή της. Όλα τα πρωτόκολλα αντιγήρανσης περιλαμβάνουν κανόνες για προστασία από τον ήλιο, καλή διατροφή, περιποίηση του δέρματος ανάλογα με τα προβλήματά του και την ηλικία του. Άρα οι θεραπείες αντιγήρανσης περιλαμβάνουν
- Καθαρισμό του δέρματος
- Peeling (φυτικά χημικά ή απολέπιση με μικροκρυστάλλους)
- Θεραπείες ενυδάτωσης
- Θεραπείες ανάπλασης θρέψης
- Αντηλιακή προστασία
- Ενεργοποίηση του κολλαγόνου με χρήση laser ή I P L μηχανημάτων.
- Οι παραπάνω θεραπείες λειτουργούν κυρίως σαν θεραπείες πρόληψης και πρέπει να ξεκινούν από αρκετά νωρίς ηλικιακά.
Θεραπείες που δρουν παρεμβατικά για να αντιμετωπίσουν την εμφάνιση των ρυτίδων και κυρίως να μην αφήσουν τις δυναμικές ρυτίδες του προσώπου να γίνουν στατικές είναι η χρήση του botox, η μεσοθεραπεία, η χρήση του υαλουρονικού οξέως μόνα τους ή σε συνδυασμό μεταξύ τους. Οι χειρουργικές επεμβάσεις για αντιμετώπιση του γηρασμένου δέρματος προσφέρουν ανόρθωση αυτού αλλά δεν αλλάζουν την υφή του ή τη βλάβη των στιβάδων του. Η αντιγήρανση ξεκινά από νωρίς να αντιμετωπίζει προβλήματα ακόμα πριν εμφανιστούν. Η πρόληψη είναι και η θεραπεία της φυσιολογικής γήρανσης.
